Obok aktów notarialnych, najczęstszymi czynnościami dokonywanymi przez notariusza są poświadczenia. Zgodnie z ustawą Prawo o notariacie, notariusze poświadczają:
- własnoręczność podpisu;
- zgodność odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem;
- datę okazania dokumentu;
- pozostawanie osoby przy życiu lub w określonym miejscu,
przy czym dwa pierwsze rodzaje poświadczeń dokonywane są zdecydowanie częściej niż kolejne.
W przeciwieństwie do większości aktów notarialnych, poświadczenie zazwyczaj można uzyskać od ręki, jeżeli notariusz nie ma w tym czasie innych obowiązków.
Poświadczenie własnoręczności podpisu
Poświadczenie własnoręczności podpisu przez notariusza na dokumencie pisemnym, nadaje mu formę szczególną, kwalifikowaną (nie jest to już zwy-kła forma pisemna dokumentu), wymaganą przez przepisy dla niektórych czynności prawnych, np. dla umowy zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością czy umowy przeniesienia praw do tzw. ogródka działkowego. Jest to także wymagana forma (jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej) dla dokumentu, mającego być podstawą wpisu w księdze wieczystej.
Notariusz, poświadczając własnoręczność czyjegoś podpisu, potwierdza, że podpis na dokumencie został złożony w jego obecności, własnoręcznie przez osobę w poświadczeniu wskazaną (której tożsamość notariusz wcześniej ustalił). Chodzi oczywiście o podpis na dokumencie innym, niż akt notarialny. Najczęściej jest to dokument sporządzony i dostarczony przez samą stronę czynności (umowa, oświadczenie, pełnomocnictwo), w sytuacji, gdy przepis prawa lub np. jakaś instytucja wymaga, by podpis był poświadczony przez notariusza.
Czynność ta nie polega zatem na przygotowaniu przez notariusza dokumentu, który ma być podpisany, a wyłącznie – jak sama nazwa wskazuje – na poświadczeniu, że to wskazana w poświadczeniu osoba, a nie kto inny, dokument ten podpisała. Podpis musi być złożony w obecności notariusza, a jeżeli złożony został np. przed wizytą w kancelarii albo bez obecności notariusza, osoba, która go podpisała, powinna uznać przed notariuszem złożony podpis za własnoręczny. Wówczas poświadczenie sprowadza się do potwierdzenia, że wskazana osoba uznaje podpis za swój własnoręczny.
Dopuszczalne wynagrodzenie notariusza za poświadczenie podpisu na pełnomocnictwie lub dokumencie, którego przedmiot nie jest oznaczony sumą pieniężną, zgodnie z przepisami wynosi 20,00 zł netto (24,60 zł z VAT), zaś gdy przedmiot jest oznaczony sumą pieniężną – wynagrodzenie to wynosi 1/10 maksymalnej stawki, jaka należałaby się, gdyby dokument sporządzono w formie aktu notarialnego, nie więcej jednak niż 300 zł netto.
Poświadczenie odpisu czy kopii z okazanym dokumentem
Poświadczenie odpisu czy kopii z okazanym dokumentem polega na urzędowym potwierdzeniu, że odpis czy kopia odpowiada okazanemu doku-mentowi. Przed wizytą u notariusza generalnie nie musicie Państwo sami robić odpisu czy kopii, której zgodność chcecie potwierdzić – zostanie ona wykonana w kancelarii, przez notariusza lub jego pracownika, nawet jeżeli Państwo macie takie kopie przygotowane. Jest to podyktowane względami praktycznymi – notariusz dokonując potwierdzenia zgodności, odpowiada za to, że ta zgodność zachodzi. Jeżeli kopia taka zostanie wykonana przez niego samego za pomocą sprawnej kserokopiarki, to wedle wszelkiego prawdopodobieństwa będzie ona zgodna z kopiowanym dokumentem okazanym przez Państwa i nie będzie wymagać sprawdzania każdego wyrazu czy cyfry. W przeciwnym wypadku, notariusz w zasadzie powinien porównywać odpis czy kopię znak po znaku z okazanym dokumentem, żeby mieć pewność, że nie zachodzą różnice, a to mogłoby trwać dość długo. Jeżeli okazany dokument zawiera cechy szczególne (dopiski, poprawki, uszkodzenia), notariusz stwierdza to w poświadczeniu.
Żeby móc uzyskać takie potwierdzenie zgodności, notariuszowi okazać należy DOKUMENT, a nie samą jego kserokopię czy wydruk skanu dokumentu. Jeżeli stwierdzę, że mam do czynienia z kolorową kserokopią lub wydrukiem skanu, nie mogę sporządzić kolejnej kopii i poświadczyć jej jako zgodnej z okazanym dokumentem, bo nie okazano mi żadnego dokumentu tylko kserokopię lub wydruk, który hipotetycznie mógł zostać w całości spreparowany za pomocą kopiarki lub programu komputerowego, zatem przedstawiony na nim „dokument” w rzeczywistości mógł nigdy nie istnieć. Bezkrytyczne powielenie przez notariusza takiej treści i poświadczenie jej zgodności z okazanym dokumentem, którego de facto notariusz nie widział, stanowiłoby naruszenie obowiązków i mogłoby skutkować nawet odpowiedzialnością karną. Proszę się zatem nie dziwić, jeżeli okazany przez Państwa dokument jest w kancelarii notarialnej szczegółowo badany (np. czy widniejące na nim podpisy czy pieczęcie nie są tylko wydrukowane) – nie oznacza to podejrzliwości wobec klienta i niczego nie sugeruje, a świadczy wyłącznie o starannym wykonywaniu przez notariusza jego obowiązków.
Wynagrodzenie notariusza za poświadczenie zgodności odpisu czy kopii z okazanym dokumentem, zgodnie z przepisami wynosi maksymalnie 6 zł netto (7,38 zł z VAT) za każdą stronę dokumentu.